Yadıma Sədinin “Bustan” kitabında yazdığı bir lətifə düşür ki, o, bir dəfə bir əsilzadəni it dişləyib. O, evə qayıdanda ev adamları it dişlədiyini görüblər. Orada olan sadə və məsum bir qız dedi: “ Sən niyə dişləmədin?” adam cavab verdi: “İnsanlar itlər kimi davrana bilməzlər.”
Necə ki, bir insan bir bədbəxt tərəfindən təhqir olunduqda və lənətləndikdə, möminin üzərinə belə cavab verməkdən çəkinmək vacibdir. Əks halda, bu it kimi davranış nümunəsi belə insanlara şamil ediləcəkdir.
Düşmənin ölümünü qeyd etməyin, hətta sizin düşməniniz onların ölümü ilə qarşılaşsa belə, bəs necə? Əgər sağ qalsa, onda nə olacaq? Fayda və ya zərər vermək Uca Allahın qüdrəti və nəzarətindədir. Heç bir insan başqasına zərər verə bilməz. Sə’di “Gülüstan”ında bir lətifə yazmışdır ki, bir nəfər Nuşirəvana müjdə verir ki, onun bir düşməni öldürülüb, ölkəsi və qalası Nuşirəvanın qüvvələri tərəfindən ələ keçirilib.
Nuşirəvan heyrətamiz bir cavab verdi:
Düşmənimin ölümü mənə sevinc gətirmir; Çünki bizim öz həyatımız belə əbədi deyil.
(Məlfüzət, cild 1, səh. 359)
Yalnız o insanlar təqvalı ola bilər. İnsanın uşaqlıq dövründəki vəziyyəti göstərir ki, insan da inək və öküz kimi heyvanlar kimi doğulur; istisna olmaqla, insanın fitrətindəki yaxşı sifətlərdən biri də pisliyi tərk edib yaxşılığı qəbul etməsidir. Bu fəzilət ancaq insanlarda mövcuddur. Heyvanların öyrənmə qabiliyyəti yoxdur.
Sədi də poetik bir hekayə yazmış və bir axmağın eşşəyi tərbiyə etməyə çalışdığını bildirmişdir. Gecə-gündüz bunun üzərində işləyirdi. Bir arif ondan soruşdu: “Ey axmaq! Nə edirsiniz? Bəs niyə vaxtınızı və intellektinizi boş yerə sərf edirsiniz? Sən eşşəyi insana çevirə bilməzsən, amma bu prosesdə özün də eşşəyə çevrilə bilərsən”.
(Məlfüzət, cild 5, səh. 266-267)